Europa: een geografische verkenning

Europa kent een grote verscheidenheid aan landschappen en culturen. Van imponerende hooggebergten tot eindeloze laagvlakten, van delta’s en kustgebieden tot afgelegen eilanden. Binnen honderd kilometer wisselen drukke wereldsteden met ontvolkte randgebieden, en welvarende regio’s met verarmde industriegebieden. Op 4 miljoen vierkante kilometer wonen in de Europese Unie 450 miljoen mensen. Binnen de Europese Unie wordt over veel onderwerpen verschillend gedacht. Maar ondanks en dankzij de verscheidenheid is de betrokkenheid tussen gebieden en tussen mensen gegroeid. Samenbindende krachten zijn op velerlei gebied werkzaam en vanzelfsprekend geworden. Steden zijn verbonden in Europese en mondiale netwerken. Als communautair samenwerkingsverband subsidieert de Europese Unie infrastructurele netwerken, stimuleert economische ontwikkeling in achtergebleven regio’s en ontwikkelt natuur- en milieubeleid. Velen maken gebruik van het vrije personenverkeer binnen de EU voor werk, onderzoek of studie.

 

In de derde, geheel herziene druk zijn de hoofdstukken bijgewerkt tot in 2021 (zoals de Europese Unie en Brexit, toerisme, economie en diensten, milieu en natuur, landbouw en cultuurlandschap) kaders vervangen en full colour kaarten en figuren geactualiseerd. Geografisch bezien gaat dit boek over de landen van de Europese Unie, plus de landen op de Balkan die het lidmaatschap hebben aangevraagd en de landen waarmee de EU sterk verbonden is, zoals Groot-Brittannië, Noorwegen, Zwitserland en IJsland.

Recensies

Uit de media over de eerste en tweede druk:

 

‘Zo’n beetje alle geografisch interessante verschijnselen in Europa komen aan de orde. …heel praktisch boek. …rijk en nuttig naslagwerk. …sluit goed aan bij de schoolaardrijkskunde.’ Henk Donkers in Geografie

 

‘… een goede inleiding in de fysische en sociale geografie van Europa voor het hoger beroepsonderwijs en het wetenschappelijk onderwijs, en daarnaast een degelijk overzicht voor anderen die geïnteresseerd zijn in het geografisch denken over Europa.’ NBD Biblion

 

‘Niet zozeer de plek, het gebied, de regio, de stad of het land staat centraal, maar eerder de verschillende perspectieven van waaruit het verhaal van de ontwikkeling van Europa kan worden verteld: de natuur en de fysische geografie, het landelijk gebied met landbouw en cultuurlandschappen, de infrastructuur, de industrie, de stad en verstedelijking, het toerisme, de bevolkingsontwikkelingen en de rol van naties en staten.’ Martin Woestenburg in Landwerk

 

‘Voor docenten is de meerwaarde evident om een cursus geografie of Europastudies aan op te hangen. Er staan veel concepten in om te toetsen, en voor studenten komen deze vaak tot leven in de vele tekstkaders, foto’s en kaarten.’ David Essers in Stedenbouw en Ruimtelijke Ordening

 

‘Breed, fijn geschreven, divers. Interessant boek, vrij brede scope, onder andere over natievorming, Europese identiteit en integratie.’

‘Handig boek. Het is een overzichtelijk boek waar makkelijk uit te leren is.’ BOL

Inhoudsopgave

1 Europa: een geografisch-historisch panorama

1.1Op zoek naar buitengrenzen

1.2 Ontvanger en verspreider van innovaties

1.3 Binnengrenzen en interne verschillen

1.4 De natuurlijke omgeving en de mens

1.5 Grote landschappelijke diversiteit

1.6  Maritieme en continentale culturen

1.7  Natuurlijke hulpbronnen

1.8  Natuurgevaren, natuurrampen

1.9  Rivieren en hun stroomgebieden

1.10 Klimaat en klimaatverandering

2 Samenwerking met horten en stoten: de Europese Unie

2.1 Stapsgewijze integratie: verbreding en verdieping

2.2 Spelers en bevoegdheden: de (on)macht van ‘Brussel’

2.3 Klimaat- en energiebeleid

2.4 De euro en monetaire integratie

2.5 Ruimtelijke verschillen in welvaart en economie

2.7 Hoe verder?

3  Natuurbehoud en milieubeleid: een tussenbalans

3.1 Bodems: van vele kanten bedreigd

3.2 Rivieren: waterkwaliteit is verbeterd, maar nog lang niet goed

3.3 Kustzeeën: het EU-visserijbeleid is geen papieren tijger meer

3.4 Lucht en fijnstof, klimaat en broeikasgassen

3.5  Natuur: behoud van biodiversiteit als ideaal

4  Landelijke gebieden: landbouw, beleid, cultuurlandschappen

4.1  Landbouw aan de rand van het suburbane landelijk gebied

4.2  Een ongelijk speelveld: perifere landelijke gebieden

4.3  Nationaal beleid: de tijden zijn veranderd

4.4  Het Europese landbouwbeleid

4.5  Landbouw in voormalige communistische gebieden: Mecklenburg-Vorpommern

4.6  Landbouw en cultuurlandschappen

5 Infrastructuur: hoopvolle verwachtingen, gevreesde effecten

4.1 De Romeinen wisten het al

4.2 Waar water is, is een weg

4.3 De ijzeren baan: infrastructuur van nationaal belang

4.4 Deense bruggen: van een nationaal naar een Europees kader

4.5 Europees infrastructureel beleid

4.6 Veranderingen op komst?

6 Industrie, innovatie en regionale ontwikkeling

6.1 Van Black Country tot Rustbelt

6.2 Dynamiek in de auto-industrie

6.3 Innovatie en slimme specialisatie

6.4 De terugkeer van de industrie?

7 De stad in de wereld: netwerken en diensten

7.1 Van agglomeratie naar megapolitaan gebied

7.2  Urbanisatie, de-urbanisatie, re-urbanisatie

7.3 Liverpool I: voorzichtig herstel

7.4 Wat zijn diensten en waarom worden ze steeds belangrijker?

7.5 Diensten en de stad I: de centrale plaats

7.6 Diensten en de stad II: de netwerkstad

7.7  Europese steden in mondiale netwerken

7.8 Op macroniveau: stedelijk bestuur in een competitieve wereld

8 Steden: de vele werelden van de stad

8.1 Op mesoniveau: stations, vliegvelden en havens

8.2 Landschappen van de politieke macht: de overheid

8.3 Intermezzo: de naoorlogse herbouw van steden in Polen

8.4 Landschappen van de economische macht: de markt

8.5 Op microniveau: buurten en wijken

8.6 De korte levenscyclus van hoogbouwwijken

8.7 Gentrificatie in Londen

9 Toerisme: economische gangmaker met schaduwzijde

9.1 Op zoek naar patronen: bestemmingen

9.2 Op zoek naar patronen: verplaatsingen en verbindingen

8.3 Plaatsen en regio’s: effecten van toerisme

10 Migratie: een strijdpunt in de EU

10.1 De oorzaken van migratie nader bekeken

10.2 Het reguleren van migratie

10.3 Mobiliteit binnen de EU

10.4 Asielzoekers, vluchtelingen en ongedocumenteerden

10.5 Migranten en de ontvangende samenleving

11 Staten en naties: politieke en culturele grenzen vallen niet samen

11.1 Naties, staten en staatsvorming

11.2 De macht van staten: een typologie

11.3 In West-Europa: Frankrijk en Italië

11.4 Midden- en Oost-Europa: een wirwar van nationale groepen

11.5 De Europese Unie en de toekomst van natiestaten

Bronnen

Register