Europa: een nieuwe geografie

Tweede en geheel herziene editie van het in 2015 verschenen Europa: een nieuwe geografie. Er zijn nieuwe hoofdstukken aan toegevoegd, bijvoorbeeld het derde over natuurbehoud en milieubeleid. Ook de eerste twee hoofdstukken zijn grondig gewijzigd; in hoofdstuk 1 is het voorheen zelfstandige hoofdstuk over de natuurlijke omgeving ondergebracht. De Europese Unie heeft nu een apart hoofdstuk gekregen. Het hoofdstuk over bevolkingsontwikkelingen is toegespitst op het vraagstuk van arbeidsmigratie binnen de EU en de komst van immigranten van buiten de EU. Andere hoofdstukken zijn wel geactualiseerd en voorzien van nieuwe voorbeelden, kaders en foto’s, maar in hoofdlijn hetzelfde gebleven.

Geografisch bezien gaat dit boek over de landen van de Europese Unie, plus de landen op de Balkan die het lidmaatschap hebben aangevraagd (Servië, Montenegro, Albanië, Kosovo, Bosnië-Herzegovina en Macedonië), en de landen waarmee de EU sterk verbonden is, zoals Noorwegen, Zwitserland en IJsland. Rusland, Oekraïne, Wit-Rusland en Turkije blijven onbesproken.

 

Europa kent een grote verscheidenheid aan landschappen en culturen. Van imponerende hooggebergten tot eindeloze laagvlakten, van delta’s en kustgebieden tot afgelegen eilanden. Binnen honderd kilometer wisselen drukke wereldsteden met ontvolkte randgebieden, en welvarende regio’s met verarmde industriegebieden. Op 4 miljoen vierkante kilometer wonen in de Europese Unie 500 miljoen mensen. Weinigen voelen zich in de eerste plaats Europeaan, de nationale en regionale hartstochten zijn sterk. Binnen de Europese Unie wordt over veel onderwerpen zeer verschillend gedacht. Echter, ondanks en dankzij de verscheidenheid is de betrokkenheid tussen gebieden en tussen mensen gegroeid. Samenbindende krachten zijn op velerlei gebied werkzaam en vanzelfsprekend geworden. Steden zijn verbonden in Europese en mondiale netwerken. Als communautair samenwerkingsverband subsidieert de Europese Unie infrastructurele netwerken, stimuleert economische ontwikkeling in achtergebleven regio’s en ontwikkelt natuur- en milieubeleid. Velen maken gebruik van het vrije personenverkeer binnen de EU voor werk, onderzoek of studie. En meer dan ooit zijn historische steden de bestemming geworden van citytrips.

 

Dit boek biedt een gedegen geografische inleiding tot Europa en de Europese Unie. Veel voorbeelden verduidelijken de historische, economische en politiek-bestuurlijke hoofdlijnen. Tal van kaarten, figuren, tabellen en foto’s verhelderen de tekst.

Recensies

Uit de media over de eerste druk:

 

‘Breed, fijn geschreven, divers. Interessant boek, vrij brede scope, onder andere over natievorming, Europese identiteit en integratie.’

‘Handig boek. Het is een overzichtelijk boek waar makkelijk uit te leren is.’ BOL

 

‘… een goede inleiding in de fysische en sociale geografie van Europa voor het hoger beroepsonderwijs en het wetenschappelijk onderwijs, en daarnaast een degelijk overzicht voor anderen die geïnteresseerd zijn in het geografisch denken over Europa.’ NBD Biblion

 

‘Niet zozeer de plek, het gebied, de regio, de stad of het land staat centraal, maar eerder de verschillende perspectieven van waaruit het verhaal van de ontwikkeling van Europa kan worden verteld: de natuur en de fysische geografie, het landelijk gebied met landbouw en cultuurlandschappen, de infrastructuur, de industrie, de stad en verstedelijking, het toerisme, de bevolkingsontwikkelingen en de rol van naties en staten.’ Landwerk

 

‘Voor docenten is de meerwaarde evident om een cursus geografie of Europastudies aan op te hangen. Er staan veel concepten in om te toetsen, en voor studenten komen deze vaak tot leven in de vele tekstkaders, foto’s en kaarten.’ Stedenbouw en Ruimtelijke Ordening

Inhoudsopgave

1 Europa: een geografisch-historisch panorama

1.1Op zoek naar buitengrenzen

1.2 Ontvanger en verspreider van innovaties

1.3 Binnengrenzen en interne verschillen

1.4 De natuurlijke omgeving en de mens

1.5 Grote landschappelijke diversiteit

1.6  Maritieme en continentale culturen

1.7  Natuurlijke hulpbronnen

1.8  Natuurgevaren, natuurrampen

1.9  Rivieren en hun stroomgebieden

1.10 Klimaat en klimaatverandering

2 Samenwerking met horten en stoten: de Europese Unie

2.1 Stapsgewijze integratie: verbreding en verdieping

2.2 Spelers en bevoegdheden: de (on)macht van ‘Brussel’

2.3 Klimaat- en energiebeleid

2.4 De euro en monetaire integratie

2.5 Ruimtelijke verschillen in welvaart en economie

2.7 Hoe verder?

3  Natuurbehoud en milieubeleid: een tussenbalans

3.1 Bodems: van vele kanten bedreigd

3.2 Rivieren: waterkwaliteit is verbeterd, maar nog lang niet goed

3.3 Kustzeeën: het EU-visserijbeleid is geen papieren tijger meer

3.4 Lucht en fijnstof, klimaat en broeikasgassen

3.5  Natuur: behoud van biodiversiteit als ideaal

4  Landelijke gebieden: landbouw, beleid, cultuurlandschappen

4.1  Landbouw aan de rand van het suburbane landelijk gebied

4.2  Een ongelijk speelveld: perifere landelijke gebieden

4.3  Nationaal beleid: de tijden zijn veranderd

4.4  Het Europese landbouwbeleid

4.5  Landbouw in voormalige communistische gebieden: Mecklenburg-Vorpommern

4.6  Landbouw en cultuurlandschappen

5 Infrastructuur: hoopvolle verwachtingen, gevreesde effecten

4.1 De Romeinen wisten het al

4.2 Waar water is, is een weg

4.3 De ijzeren baan: infrastructuur van nationaal belang

4.4 Deense bruggen: van een nationaal naar een Europees kader

4.5 Europees infrastructureel beleid

4.6 Veranderingen op komst?

6 Industrie, innovatie en regionale ontwikkeling

6.1 Van Black Country tot Rustbelt

6.2 Dynamiek in de auto-industrie

6.3 Innovatie en slimme specialisatie

6.4 De terugkeer van de industrie?

7 De stad in de wereld: netwerken en diensten

7.1 Van agglomeratie naar megapolitaan gebied

7.2  Urbanisatie, de-urbanisatie, re-urbanisatie

7.3 Liverpool I: voorzichtig herstel

7.4 Wat zijn diensten en waarom worden ze steeds belangrijker?

7.5 Diensten en de stad I: de centrale plaats

7.6 Diensten en de stad II: de netwerkstad

7.7  Europese steden in mondiale netwerken

7.8 Op macroniveau: stedelijk bestuur in een competitieve wereld

8 Steden: de vele werelden van de stad

8.1 Op mesoniveau: stations, vliegvelden en havens

8.2 Landschappen van de politieke macht: de overheid

8.3 Intermezzo: de naoorlogse herbouw van steden in Polen

8.4 Landschappen van de economische macht: de markt

8.5 Op microniveau: buurten en wijken

8.6 De korte levenscyclus van hoogbouwwijken

8.7 Gentrificatie in Londen

9 Toerisme: economische gangmaker met schaduwzijde

9.1 Op zoek naar patronen: bestemmingen

9.2 Op zoek naar patronen: verplaatsingen en verbindingen

8.3 Plaatsen en regio’s: effecten van toerisme

10 Migratie: een strijdpunt in de EU

10.1 De oorzaken van migratie nader bekeken

10.2 Het reguleren van migratie

10.3 Mobiliteit binnen de EU

10.4 Asielzoekers, vluchtelingen en ongedocumenteerden

10.5 Migranten en de ontvangende samenleving

11 Staten en naties: politieke en culturele grenzen vallen niet samen

11.1 Naties, staten en staatsvorming

11.2 De macht van staten: een typologie

11.3 In West-Europa: Frankrijk en Italië

11.4 Midden- en Oost-Europa: een wirwar van nationale groepen

11.5 De Europese Unie en de toekomst van natiestaten

Bronnen

Register